Geschiedenis van chalcedoon
Chalcedoon speelt in veel culturen, vooral die van Mesopotamië (het huidige Irak), Egypte en Griekenland een belangrijke rol. De steen liet zijn sporen achter in het joodse, christelijke, islamitische en boeddhistische geloof. Zo wordt chalcedoon onder andere veel gebruikt voor de vervaardiging van boeddhabeelden.
In de Bijbel wordt chalcedoon genoemd als een van de twaalf stenen die aan Mozes werden overhandigd op de berg van god (de Sinaïberg). Mozes volgde Gods instructies op (Exodus 28:15-30) en zette de stenen in de borstplaat van Aäron (de eerste hogepriester en broer van Mozes). Deze stenen staan symbool voor de twaalf zonen van Jakob en de twaalf stammen van Israël die uit hen voortkwamen. Vier van deze twaalf edelstenen zijn chalcedonen: agaat, jaspis, onyx en sardius (carneool).
In het Nieuwe Testament wordt in Openbaring 21:19-21 een andere groep van twaalf edelstenen (waaronder vier chalcedonen) genoemd, gezet in de fundamenten van de stadsmuren van het Nieuwe Jeruzalem. Deze edelstenen worden in de Bijbel in direct verband gebracht met de apostelen (Openbaring 21:14). Volgens Andreas, de bisschop van Caesarea en een van de eerste schrijvers, die in de tiende eeuw de apostelen symbolisch koppelde aan de twaalf edelstenen van Jeruzalem, vertegenwoordigt chalcedoon de apostel Andreas.
Ook de Romeinen kenden chalcedoon een belangrijke betekenis toe. Zo gebruikten zij chalcedoon voor magische amuletten, zegels, cameeën (edelstenen met in positief reliëf gesneden afbeeldingen) en gemmen (edelstenen met in negatief reliëf gesneden afbeeldingen) en zetten ze de stenen in ringen, broches, armbanden, fibula (versierde doekspelden) en kettingen.
De populariteit van chalcedoon eindigde geenszins na de oudheid; ze duurde zelfs voort tot in de middeleeuwen en de renaissance. Tegenwoordig is chalcedoon nog steeds populair bij slijpers, juweliers en verzamelaars als edelsteen, maar ook als te bewerken materiaal in de decoratieve kunst.
Naam
De naam chalcedoon valt te herleiden tot Chalcedon of Calchedon, een antieke haven in Bithynië, in de buurt van het huidige Istanboel in Turkije.
De naam 'chalcedoon' werkt telkens weer verwarrend, omdat hiermee niet alleen wordt verwezen naar een familienaam voor een mineraalgroep, maar ook naar een specifieke edelsteen binnen deze familie.
In de breedste zin verwijst de naam naar alle variëteiten van de cryptokristallijnen, dat wil zeggen kwartsen van kleine kristallen. Tegelijkertijd valt ook een subgroep van deze familie onder dit begrip. Deze groep omvat stenen met een uniforme, blauwachtige tot grijswitte kleuring.
De meerkleurige variëteiten worden samengevat in het overkoepelende begrip 'agaat'.
Chemische samenstelling van chalcedoon
Chalcedoon is een cryptokristallijn kwarts (microscopisch kleine kristallen), om precies te zijn siliciumdioxide, dat bestaat uit kwarts en moganiet. Zijn chemische samenstelling wordt onder SiO2 samengevat voor alle verschijningsvormen van fijnkristallijn kwarts.
Herkomst van chalcedoon
De blauwe chalcedoon uit Turkije, die opvalt door zijn wonderschone transparantie, werd zonder onderbreking gewonnen sinds de oudheid en is ook nu nog zeer gewild. De steen komt verder nog voor in Brazilië, de Verenigde Staten (Californië), India, Madagaskar, Malawi, Namibië, Sri Lanka en Zimbabwe.
Chalcedoonvariëteiten
Chrysopraas – Chrysopraas, ook bekend als 'groene chalcedoon', is een variëteit van chalcedoon, die indrukwekkend is door zijn mooie groene kleuring.
Carneool – Carneool is een vleeskleurige tot bruinrode, doorschijnende tot ondoorzichtige chalcedoonvariëteit.
Eigenschappen van chalcedoon
Over het algemeen is de transparantie van chalcedoon troebel doorschijnend, zijn streepkleur wit, zijn breuk oneven en schelpvormig. Chalcedoon is niet splijtbaar en heeft een Mohs-hardheid van 6,5 tot 7.
Het belangrijkste criterium voor een chalcedoon is zijn kleur. De kleur van de eigenlijke edelsteen reikt van blauw tot melkachtig grijs. Exemplaren met een gelijkmatige kleurverdeling, intense kleuren en een hogere transparantie worden beschouwd als waardevoller. In de regel worden chalcedonen geslepen als cabochons en worden ze vaak gebruikt voor snijwerken, gemmen en cameeën. De waarde van cabochons kan zeer eenvoudig worden bepaald: men let op de glans, de vorm en de proporties. Bij snijwerken, gemmen en cameeën is uiteraard de persoonlijke smaak doorslaggevend, maar over het algemeen kan worden gesteld dat het hier aankomt op de fijnheid van de details en de verdeling van de kleuren.
Verzorging van chalcedoon
Wanneer chalcedonen worden blootgesteld aan fel licht kunnen ze soms verbleken of terugkeren naar hun oorspronkelijke kleur. Om de kwaliteit van een chalcedoon te behouden, moet deze steen niet aan fel licht worden blootgesteld. De steen kan wel worden gereinigd met stoomreiniging of ultrasone reiniging.
Combineren
Chalcedonen hebben een natuurlijke uitstraling hierdoor is deze edelsteen zeer geliefd onder edelsteen liefhebbers. De chalcedoon is er in verschillende kleuren en variaties, de natuurlijke kleuren van deze edelsteensoort zorgt ervoor dat de steen zich gemakkelijk laat combineren met elk kledingstuk.
