De parel is één van ’s werelds oudste en meest duurzame edelstenen. Ze zijn misschien niet zo oogverblindend als sommige andere edelstenen, maar parels bezitten een zekere artistieke kwaliteit, een subtiele verfijndheid.
Dit is waarschijnlijk ook de reden van zijn blijvende aantrekkingskracht. Parels zijn echte wondertjes der natuur en, net als barnsteen, niet je typische edelsteen. Parels worden voortgebracht door weekdieren, zoals oesters en mosselen. Net als alle andere edelstenen die worden gemaakt van of ontstaan uit levende organismen, worden parels daarom geclassificeerd als organische edelstenen. De moderne naam voor de geboortesteen van juni is overigens betrekkelijk nieuw.
Zoals hun benaming van de parel al suggereert, geloofden de oude Perzen dat parels ontstonden door magisch maanlicht dat scheen in open oesterschelpen. De Perzische Golf is de bakermat van de menselijke fascinatie met parels. Zelfs nu is het nog een bron van ‘natuurlijke’ parels, waarvoor het Midden-Oosten de enige overgebleven markt van betekenis is.
Met omschrijvingen als delicaat, onvergelijkbaar, lichtgevend, glanzend, stralend en uniek is de parel een typisch vrouwelijke edelsteen en een tijdloos symbool van verfijnde smaak. Vandaag de dag dragen mannen echter ook steeds vaker parels als armband. Vooral de donkerkleurige parels zijn onder de heren geliefd.
Betekenis
Het woord 'parel' is afgeleid van het Latijnse 'perna' (ham) wat een verwijzing is naar de vorm van sommige parelmosselen, maar deze naam wordt pas sinds de 18e eeuw gebruikt. Hieraan voorafgaand noemden de Engelsen parels 'unions' (van het Latijnse 'unio' voor 'eenheid' of 'een enkele grote parel') of ze gebruikten de Griekse en Romeinse naam 'margarita'. 'Margarita' wordt dikwijls geassocieerd met 'marine'; een andere verklaring voor deze benaming is dat ze is afgeleid van het Perzische 'murwari', wat 'kind van licht' betekent en verklaart waarom parels al zo lang het symbool zijn van zuiverheid en onschuld.
Chemische samenstelling van de parel
Parels ontstaan door een reactie van weekdieren op infecties. Wanneer iets dat irriteert, bijvoorbeeld een stukje koraal of een parasiet, het zachte weefsel van een weekdier binnendringt, treedt diens natuurlijke verdedigingsmechanisme in werking dat de indringer bedekt met een mengsel van calciumcarbonaat, in het Engels ook wel 'nacre' genoemd (parelmoer). Met veel geduld en heel veel geluk ontstaat zo misschien een verhandelbare parel.
Herkomst
Bij parels wordt een onderscheid gemaakt aan de hand van hun herkomst, waarbij de volgende hoofdtypes bestaan: Akoya-parels, zoetwaterparels, Zuidzeeparels en Tahitiparels. De vervuiling in zijn oorspronkelijke habitat in de Japanse zee heeft ertoe geleid dat de Akoya-parel nu ook wordt gekweekt in China, Tahiti en Vietnam. Zoetwaterparels zijn afkomstig uit China en Japan, Zuidzeeparels worden gekweekt in Australië, Indonesië en op de Filippijnen.
Geschiedenis van de parel
Parels behoorden eeuwenlang tot de meest waardevolle edelstenen en werden beschouwd als een krachtig symbool van macht, prestige, sociale status en rijkdom. In het oude Rome, meer dan 2000 jaar geleden, waren parels het meest waardevolle wat men met geld kon kopen. Julius Caesar, Romeins generaal, dictator en liefhebber van parels, telde ooit 60.000 goudstukken neer voor één enkele parel en voerde in de eerste eeuw v. Chr. een wet in waarin het de lagere klassen werd verboden om parels te dragen. Zelfs zijn mislukte invasie van Brittannië was erop gericht de Romeinen toegang te verschaffen tot de felbegeerde Britse rivierparels. In de Britse hoogtijdagen was de toenmalige Koningin Elizabeth I zo dol op parels, dat zij de 'parelkoningin' werd genoemd. De historische waardering voor parels is zelfs terug te vinden in religieuze teksten. In Mattheüs (13:45-46) vergelijkt Jezus het hemels koninkrijk met een "parel van grote waarde", terwijl in de Koran (35:33) over het hemels koninkrijk wordt gezegd: "In tuinen der eeuwigheid zullen zij binnengaan, zij zullen erin worden getooid met gouden armbanden en met paarlen".
Dit alles veranderde toen de Japanse noedelmaker Kokichi Mikimoto in 1908 als eerste commercieel parels ging kweken. Het kweken van parels vond in minder professionele vorm al sinds de vijfde eeuw plaats in China, maar het was Mikimoto – ook wel de 'parelkoning' genoemd – die voor het eerst perfect ronde parels kweekte. Sinds de jaren zestig zijn gecultiveerde parels de norm en vandaag de dag vormen ze een betaalbaar sieraad.
Eigenschappen van de parel
Afgezien van zijn stralende schoonheid zal een deel van de klassieke aantrekkingskracht van de parel zijn geweest dat deze, eenmaal uit zijn schelp, vrijwel meteen gedragen kan worden. Maar hoe beoordeel je een parel? Belangrijke factoren waarop een edelsteen wordt beoordeeld (kleur, slijpsel, zuiverheid en karaatgewicht) zijn immers niet op parels van toepassing. Afkomst is wel van het grootste belang. Verschillende parels uit verschillende omgevingen zijn van verschillende kwaliteit met een verschillende prijs. De vier voornaamste soorten zijn akoyaparels, Chinese zoetwaterparels, Zuidzeeparels en Tahitiparels. Afgezien van het soort, worden parels beoordeeld op hun lichaamskleur, doorschijnendheid, oriënt (bijkleur), glans, zuiverheid of structuur van het oppervlak, vorm en symmetrie. Net als bij alle edelstenen is schoonheid van het bovenste belang en voor parels zijn glans en oriënt hierbij de twee belangrijkste factoren. Het goede nieuws is dat, ongeacht smaak of budget, gecultiveerde parels verkrijgbaar zijn in een enorm scala aan vormen en kleuren die variëren afhankelijk van hun soort, de vorm van de nucleus, de positie in de schelp en de groeiomstandigheden. Sluit je ogen en denk aan een parel. Ik durf te denken dat je nu aan iets wits en ronds denkt. Dit mag dan de klassieke perceptie zijn, maar de werkelijkheid is heel anders. De standaard lichaamskleur van een parel kan vele kleuren zijn, zoals abrikoos (gelig-oranje), zwart, blauw, bronze (rossig-bruin), champagne (rozegeel), chocolade, room, goud, groen, grijs, oranje, perzik (roze-oranje), pruim (rossig-violet), paars, rood, violet, wit, geel en alles hier tussen in.
Hoewel sommige professionals de groene tinten in akoya- en Zuidzeeparels als minder wenselijk beschouwen en vinden dat grijs zilver moet zijn en niet dof, kleur is iets subjectiefs en uiteindelijk een kwestie van persoonlijke voorkeur. Los hiervan, lichaamskleur alleen is niet zo belangrijk bij het bepalen van zijn schoonheid. Wat echt bepalend is voor de schoonheid van de parel, is het samenspel van zijn lichaamskleur, doorschijnendheid, glans en oriënt. Een goede vuistregel is om een lichaamskleur te kiezen die bij de tint van je huid past. In zijn boek ‘Secrets of the Gem Trade’, omschrijft Richard Wise deze “compatibiliteit met de huid van de drager” met het Italiaanse woord ‘simpatico’ wat ‘aangenaam’ of ‘sympathiek’ betekent. Deze perfecte term belichaamt de bijna de symbiotische relatie tussen parels en mensen. Van parels is al lang bekend dat ze er mooier uitzien wanneer ze regelmatig gedragen worden. Engelse lady’s uit de 18e eeuw hadden al snel het Indiase gebruik overgenomen om de parels door hun bedienden te laten dragen, zodat deze altijd warm bleven en hun glans behielden. De ‘oriënt’ of bijkleur is de secundaire kleur van parels. Dit, samen met de glans, is wat bepalend is voor de mooiste exemplaren. Deze bijkleur van doorschijnende kleuren beweegt zich over de lichaamskleur van de parel. Dit accentueert de lichaamskleur of het biedt juist een contrast, evenals dat het extra diepte en gloed toevoegt. Oriënt is afgeleid van het Latijnse ‘oriens’ wat het ‘opkomen van de zon’ betekent. Dit is zeker toepasselijk, aangezien het vaak lijkt alsof in de parel de zon opkomt. Dit komt doordat het parelmoer in kleine laagjes is afgezet die het licht op één of meerdere manieren doen breken. Hoewel de oriënt doorgaans monotoon is, is het aantal kleuren dat zichtbaar is, evenals hun intensiteit, afhankelijk van het soort parel en de dikte van het parelmoer. De oriënt is het meest zichtbaar op het hoogste punt van de parelhorizon, maar niet alle parels hebben een oriënt. Bovendien, als de parel niet genoeg tijd krijgt om te groeien, dan zal het parelmoer niet dik genoeg zijn om licht te kunnen breken, zelfs als de soort een oriënt produceert. Door de manier waarop akoyaparels gecultiveerd worden, hebben zij een dunne laag parelmoer en vertonen daarom zelden een oriënt. De meeste Chinese zoetwaterparels bestaan daarentegen bijna volledig uit parelmoer, omdat ze een nucleus van weefsel hebben. Hierdoor vertonen zij soms een uniek regenboogeffect, in het bijzonder wanneer zij een onregelmatige (barokke) vorm hebben. Naar mijn ervaring is oriënt het meest zichtbaar bij Tahitiparels, wat niet verrassend is gezien het contrast dat hun zwarte lichaamskleur biedt (net als bij zwarte opaal) en het feit dat hun parelmoer bestaat uit duizenden laagjes tot soms wel 10 millimeter dik.
Over het algemeen zijn parels met een meer kleurrijke oriënt meer waard dan parels die maar weinig of helemaal geen oriënt hebben. Echter, een hoge glans is ook belangrijk, vooral wanneer van de soort wordt verwacht dat deze geen oriënt heeft. Voor mij is het de glans die bepalend is voor de schoonheid van een parel. De glans is voor een parel wat de schittering is voor doorzichtige edelstenen. De glans van een parel moet helder, levendig en reflecterend zijn en niet somber, wazig en lui. De glans hangt, vergelijkbaar met de oriënt, samen met de dikte van het parelmoer. Echter, net als insluitingen van invloed zijn voor doorzichtige edelstenen, zo zijn de zuiverheid of structuur van het oppervlak van de parel van belang voor de glans. Parels met gladde, zijdeachtige oppervlakken reflecteren licht beter en meer gelijkmatig dan parels met significante imperfecties. Natuurlijk, als je ze niet kunt zien, dan beïnvloeden ze ook de schoonheid van de steen niet. Slimme juweliers stellen ze dus vaak op zo’n manier op dat de imperfecties verborgen blijven.
Net als met edelstenen geldt, wanneer de rest gelijk is: hoe groter de parel, hoe groter het prijskaartje. Vanwege de omvang van hun oesters en hun wel haast legendarische productie van parelmoer zijn Zuidzee- en Tahitiparels doorgaans de grootste gecultiveerde parels. Naar verluidt kon Caesar een parel op waarde schatten, simpelweg door deze te wegen in zijn hand, maar vandaag de dag zou hij aan dit kunstje niet veel meer hebben. Tegenwoordig worden parels niet langer beoordeeld op hun gewicht, maar op hun omvang in millimeters. In de ‘Shu King’, een Chinees manuscript uit 23 v.Chr., kleineert een klerk de door een mindere koning aangeboden tribuut van “strengen met niet helemaal ronde parels”. Hoewel perfect ronde parels nog steeds de hoogste prijs opleveren, komen parels eigenlijk in vele vormen voor. Eén van de grootste misverstanden is dat cultiveren altijd ronde parels oplevert. Dit is niet zo en de meeste parels zijn niet rond. Parels zijn of sferisch (perfect rond of bijna rond), symmetrisch (knopen, druppels, ovalen en peren die gebalanceerd en gelijkmatig zijn) of barok (abstract of ongelijkmatig). Uiteindelijk zou de ‘beste’ vorm overgelaten moeten worden aan persoonlijke voorkeur, maar neem alstublieft ook de barokke in overweging. Hun artistieke onregelmatigheid benadrukt vaak de schoonheid van parels, één van de meest artistieke edelstenen. Setjes parels moeten altijd matchen, tenzij dit de opzet is van het ontwerp.
Parel soorten
Akoya-parels ('Pinctada Fucata Martensi') zijn vernoemd naar het Japanse woord 'akoya-gai' voor de zoutwaterpareloester die Mikimoto oorspronkelijk gebruikte. Akoya-parels groeien doorgaans tussen de acht maanden en twee jaar en er kunnen tot wel vijf implantaten in een oester geplaatst worden, al is twee het meest gangbaar. Akoya-parels zijn meestal tussen de twee en zes millimeter in diameter en slechts zelden groter dan negen millimeter. Ongeveer één op de vijf akoya-oesters levert uiteindelijk een parel op, waarvan slechts een fractie van edelsteenkwaliteit is.
De zoetwaterparel: Het is niet van belang of we ze 'venusmossel' of 'oester' noemen, de in zoetwater levende 'Hyriopsis Cuingii' produceert parels in een enorme hoeveelheid betaalbare kleuren en vormen. Wanneer weefsel als nucleus wordt gebruikt, kunnen er met één enkele venusmossel tot wel vijftig parels geproduceerd worden, wat ze betaalbaar houdt. Ze hebben doorgaans een barokke vorm, omdat ze vrijwel volledig uit parelmoer bestaan en ze zijn ook erg helder en kleurrijk. Chinese zoetwaterparels kunnen ook met kralen als nucleus geproduceerd worden, wat parels met een diameter van tot wel 14 millimeter kan opleveren.
Zuidzeeparels ('Pinctada Maxima'): Deze oester is befaamd om zijn witte, zilveren en gouden parels. Zuidzeeparels groeien doorgaans twee tot zes jaar. Hoewel deze oesters slechts één nucleus per keer accepteren, kunnen ze dit proces diverse malen herhalen en daarna zelfs weer in de natuur worden uitgezet om hun genen door te geven aan nieuwe generaties. Zuidzeeparels behoren tot de grootste parels met een omvang van doorgaans tussen de 10 en 16 millimeter in diameter en tot wel 20 millimeter voor de allergrootsten.
De Tahitiparels ('Pinctada margaritifera') zijn vernoemd naar het tropische eiland in Frans Polynesië. Ze behoren mogelijk tot de meest begeerde van alle parels, hoewel ze pas in 1845 in Europa werden geïntroduceerd. Tahitiparels groeien doorgaans vier tot vijf jaar. Hoewel deze oesters slechts één nucleus per keer accepteren, kunnen ze dit proces diverse malen herhalen en daarna zelfs weer in de natuur worden uitgezet. Tahitiparels behoren tot de grootste parels met een omvang van doorgaans tussen de 8 en 16 millimeter in diameter.
Mabe-parels zijn halfronde parels die groeien tegen de binnenzijde van de schelp van het weekdier en worden gekweekt in China.
Verzorging van de parel
Parels moeten zachtjes worden gereinigd met een vochtige doek.
